تاریخچه ی ایران
 

بدون تردید ایران یکی از بسترهای شکل دهنده تمدن بشری بوده است . آنچه که امروز به عنوان ایران می شناسیم ، بازمانده تمدنی است بسیار کهن . نشانه هایی در دست است که سابقه زندگی انسان را در این منطقه به 5000 سال قبل باز می گرداند . آثاربه دست آمده از غارهای تم تمه Tamtameh ، بیستون و هوتو و دیگر نقاط ،‌ نشان دهنده زندگی انسانها از عصر جمع آوری خوراک تا ساختن ابزارهای ابتدایی سنگی در این نواحی می باشد . اگر چه تاریخ ایران تا 5000 سال قبل در هاله ای از ابهام قرار دارد و کاوش باستانشناسی همچنان ادامه دارد ،‌ اما از این تاریخ به بعد اطلاعات دقیق تری در دست است .
 

در حدود 5000 ـ 4000 سال قبل ، گروهی از اقوام هند و اروپایی ،‌ که در نواحی بین دریای سیاه و دریای خزر زندگی می کردند ،‌ به سوی نواحی جنوبی تر ، یعنی فلات ایرا ن مهاجرت کردند . در میان آنها ، ماد ها که قبیله ای از نژاد آریایی بودند ،‌ در برخورد با بومیان منطقه ، با روشی مسالمت جویانه توانستند بر بخش بزرگی از خاک این منطقه تسلط یابند . دیگر گروه بزرگ مهاجر آریایی ، قبایل متحد پارسی بودند که تا نیمه هزاره اول قبل از میلاد با قبایل مادی نبرد هایی طولانی داشتند . کورش هخامنشی ، ‌رهبر پارسی توانست در سال 550 قبل از میلاد حکومت مادها را منقرض نماید و نخستین دولت فراگیر و مدرن آن زمان را بنام « هخامنشیان » بنیاد نهد . دولت هخامنشی که از این تاریخ تا 320 قبل از میلاد ادامه یافت ،‌ مبدل به امپراتوری بزرگی شد که از شمال تا قفقاز و از جنوب تادریای عمان ،‌ از شرق تا هند و از غرب تا دریای آدریاتیک گسترده بود . پایتخت هخامنشیان در تخت جمشید بود که ویرانه های آن هم اکنون به عنوان یکی ازباشکوه ترین آثار تاریخی ایران برجای مانده است . هخامنشیان دولت و تمدنی عظیم را بر پاداشتند . در زمان این دولت ،‌ علاوه بر گسترش فعالیت های کشاورزی ، صنایع مختلفی مانند آهنگری ، ‌سنگتراشی ، ساختمان سازی ، طلاسازی و مسگری پیشرفت زیادی کردند . هخامنشیان ازسیستم مالیاتی و حسابداری خبره ای بهره می بردند و در معاملات خود عمدتاً از مسکوکات استفاده می کردند .
درسال 330 پیش از میلاد ،‌ اسکندر مقدونی با شکست دادن داریوش سوم هخامنشی و آتش زدن تخت جمشید ،‌ پایان عصر هخامنشی را رقم زد . پس از این واقعه ،‌ یونانیان در قالب سلسله سلوکیان بر ایران تسلط یافتند و تا 247 قبل از میلاد بر ایران حکم راندند . سلوکیان در این سال بدست پارتی ها ( اشکانیان ) سرنگون شدند . در دوره اشکانیان ،‌ مسیرهای حمل و نقل و سیستم آبرسانی زیرزمینی ( قنات ) گسترش زیادی یافت . اشکانیان تا سال 224 میلادی در ایران قدرت داشتند و سرانجام بدست اردشیر بابکان بنیانگذار سلسله ساسانیان منقرض شدند .
در دورة ساسانیان ایران از دولت مرکزی قدرتمندی برخوردار شد . در این دوره جامعه به طبقات کاملا‎‎‎‎ً مشخص تقسیم شد که روحانیون زرتشتی در رأس و کشاورزان در پائین ترین این طبقات قرار داشتند . ساسانیان در ساختن راه ها ،‌قنات ها ،‌پل ها و کاخ ها اهتمام زیادی داشتند که بسیاری ا زاین بناها امروزه به صورت آثار تاریخی باقی مانده است . حکومت ساسانی به دلیل فساد داخلی و مالیات های سنگینی که از طبقات فرودست جامعه می گرفتند به تدریج دچار ضعف شد و سرانجام د رمقابل سپاه اسلام تسلیم شد. در سال 645 میلادی سپاهیان اسلام توانستند با پیروزی بر یزدگرد سوم بر ایران تسلط یابند .

امویان گروهی از اعراب بودند که ابتدا بر ایران تسلط یافتند.مردم ایران اگر چه دین اسلام را به رغبت پذیرفتند اما خلفای اموی و مأموران آنها ، ‌بر خلاف تعالیم اسلام ، ظلمهای زیادی بر علیه مردم مرتکب شدند که موجب شورش ها ی زیادی در نواحی مختلف ایران شد . این قیام ها سرانجام موجب سقوط امویان و روی کارآمدن عباسیان گردید.

پذیرش اسلام در ایران تغییرات زیادی در آداب و رسوم و فرهنگ مردم پدید آورد . دین زرتشتی تا حدود زیادی از رونق افتاد . زبان و خط عربی به عنوان زبان و خط تشکیلات حکومتی رسمیت یافت . پس از گذشت حدود دو قرن که اعراب بر سراسر ایران تسلط یافتند به تدریج حکومت هایی پدید آمدند که سرداران ایرانی آنها را بنیاد نهاده بودند . ابتدا طاهریان در سال 816 میلادی در خراسان سلسله طاهریان را تشکیل دادند که در سال 872 بدست یعقوب لیث صفاری سرنگون شد و سلسله صفاریان بنیاد گذاشته شد که تا سال 903 میلادی ادامه داشت . صفاریان بخش های زیادی از خراسان ،‌فارس ،‌ کرمان و کابل را تسخیر کردند . سلسله سامانی نیز از 903 تا999میلادی بر ایران حکم راندند و در ضمن بخش های شمالی کشور را که در اختیار علویان بود متصرف شدند و بدین ترتیب ایرانیان که در جنگ مستقیم از اعراب شکست خورده بودند ،‌پس از گذشت حدود دو سه سال ، با پذیرش دین اسلام به سلطه اعراب بر ایران خاتمه دادند ، در زمان سامانیان فرهنگ ادبیات ایرانی مجدداً رونق یافت .
حکومت سامانی در سال 999 م توسط ترکان غزنوی سرنگون شد .

در همین حال بخش هایی از ایران در دست آل بویه باقی مانده بود . غزنویان اگر چه امپراتوری بزرگی را تشکیل دادند اما بزودی مقلوب ترکمن های سلجوقی شدند . سلجوقیان که 1037 م قدرت را در دست گرفتند حکومت بسیار مقتدری را در ابتدا تشکیل دادند به طوری که سر حدات آنها به اندازه های دوره ساسانی می رسید . اما ، سلجوقیان بزودی دچار انشعابات فراوانی مانند خوارزمشاهیان و اتابکان شد .

در اواخر قرن یازدهم میلادی حسن صبا نهضت حشاشین را در الموت پی ریزی کرد . حمله مغول در 1220 م نه تنها بساط حکومت های محلی را در هم پیچید بلکه تأثیر بسیار مخربی بر فرهنگ و تمدن ایرانی بر جای گذاشت . بسیاری از مظاهر فرهنگی ،‌آثار تاریخی و کتابخانه ها به آتش کشیده شد و مردم بسیاری قتل عام شدند و دانشمندان ،‌ شعرا و فلاسفه بسیاری یا بدست مغولان به قتل رسیدند ویا ناگزیر به فرار از ایران شدند . حکومت خلیفه عباسی نیز در بغداد از حمله مغول در امان نماند و در برابر آنان سر تسلیم فرود آورد . ایلخانان مغول ،‌ با وجود تلاش فراوان در جهت تغییر عادات و فرهنگ ایرانیان ، ‌سرانجام با پذیرش دین اسلام ،‌مقهور فرهنگ ایرانی شدند .

جامعه ایرانی هنوز زخم دوره مغول را از یاد نبرده بود که حمله تیمور در اواخر قرن چهاردهم میلادی بار دیگر ایران را به ویرانی کشید و حتی مناطقی که از دست مغولان جان سالم به در برده بودند ،‌ به دست تیمور ویران گشت . اما حکومت تیمور ،‌پس از مرگ او به تدریج رو به ضعف نهاد و سرانجام در سال 1500 میلادی به طور کامل منقرض شد .
اسماعیل اولین سلسله صفویه را بنیاد نهاد که این سلسله با تکیه بر مذهب تشیع توانست حکومت مرکزی مقتدری تشکیل دهد . در این دوره آثار تاریخی بسیاری در ایران ساخته شد . در دوره شاه عباس صفوی پایتخت ایران از قزوین به اصفهان منتقل شد . بسیاری از آثار تاریخی امروز اصفهان بجای مانده از همین دوره می باشد . در این دوره همچنین جنگ هایی بین ایران و دولت عثمانی روی داد .

حمله محمود افغان به اصفهان و اشغال پایتخت و نیز شهر شیراز بدست افغانها موجبات تضعیف سلسله صفویان را فراهم کرد . نادر قلی افشار توانست افغانها را از ایران خارج کند و پس ا زمدتی سلسله افشاریه را در 1376 م بنیاد نهاد و طی چندین جنگ ،‌متصرفات عثمانی را به ایران باز گرداند و سپس به دهلی در هندوستان لشکر کشید و بخشی از این کشور را متصرف شد . نادر شاه در 1747 توسط سرداران خود به قتل رسید و پس از او سلسله اش رو به افول نهاد .

کریمخان زند در1750 م دولت زندیه را تشکیل داد . شیراز را به عنوان پایتخت برگزید . اگر چه او پادشاهی صلح جو و بی تکلف بود اما پس از او اختلافات زیادی در خانواده وی بروز کرد . آغامحمد خان قاجار در سال 1796 م حکومت قاجاریه را بنیاد گذاشت و در تهران تاجگذاری کرد. در دوره قاجاریه ، ‌روابط ایران با اروپا گسترش فراوانی یافت و کم کم ایران به یکی از ممالکی تبدیل شد که فرانسه ، ‌انگلستان و روسیه نسبت به آن حساسیت زیادی به خرج دادند . در دوره قاجاریه دو جنگ مهم بین ایران و روسیه رخ داد که منجر به جدا شدن بخش هایی از شمال کشور شد . میرزا تقی خان امیر کبیر ،‌صدر اعظم ناصرالدین شاه قاجارکه سعی داشت با تأسیس مؤ سسات مدرن ، ایران را با تحولات و پیشرفت های اروپا آشنا کند با دسیسه شاهزادگان قاجاربه قتل رسید .

در سال های 1896 تا 1906 انقلاب مشروطیت ایران رخ میدهد که مجلس ایران نخستین قانون اساسی را تصویب می کند . در جنگ جهانی اول علی رغم بی طرفی ایران ، ‌این کشور به دو منطقه تحت نفوذ انگلیس درجنوب و روس در شمال تقسیم می گردد. با پیروزی انقلاب در روسیه در سال 1917 قوای روس از ایران خارج شدند و انگلیسیها بر تمامی ایران تسلط یافتند . در این هنگام اعتراضاتی علیه قوای انگلیس در گیلان و آذربایجان صورت گرفت . رضاخان که فرماندهی یکی از یگانهای قزاق را بر عهده داشت طی کودتایی قدرت را در سال 1299 ه . ش به دست گرفت و در سال 1305 ه . ش با خلع احمد شاه آخرین شاه قاجار تاجگذاری کرده و سلسله پهلوی را بنیاد نهاد . وی پس از جنگ جهانی دوم توسط قوای متفقین که وارد خاک ایران شده بودند بر کنار شد و پسرش محمد رضا بجای او بر تخت نشست .

مجلس ایران در سال 1329 ه . ش لایحه ملی شدن صنعت نفت را تصویب کرد و به این ترتیب نهضت ملی شدن نفت آغاز شد . دکتر مصدق در سال 1330 به نخست وزیری رسید و رهبری نهصت ملی شدن نفت را بر عهده گرفت . وی به کمک آیت الله کاشانی توانست نهضت را به مراحل نهایی نزدیک کند . شاه از کشور خارج شد اما فرماندهان نظامی وابسته به وی با کمک نیروهای امنیتی ایالات متحده کودتایی در حکومت دکتر مصدق در 28 مرداد 1332 ترتیب دادند که منجر به سقوط دولت دکتر مصدق گردید و شاه دوباره به ایران باز گشت و از این تاریخ تا سال 1357 حکومتی دیکتاتوری را بر ایران حاکم کرد و هرگونه اعتراض را سرکوب کرد . از جمله در سال 1342 مردم شهر قم به رهبری امام خمینی ، ‌بر علیه شاه قیام کردند که قوای نظامی ضمن سرکوب قیام ،‌امام خمینی را به خارج تبعید کردند .

در سال 1357 اعتراضات مردمی بالا گرفت و شاه مجبور به ترک ایران شد . امام خمینی که در این زمان در حالت تبعید به سر می برد به ایران آمدند و مستقیماً رهبری انقلاب را بر عهده گرفتند . در 22 بهمن 1357 سرانجام انقلاب اسلامی ایران پیروز شد و سلسله پهلوی منقرض گردید .
با سقوط رژیم شاه ،‌ نخستین حکومت جمهوری به نام جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت و به تأیید 8/98 درصد مردم ایران رسید . در سال 1359 نیروهای عراقی با حمله به ایران بخش هایی از غرب و جنوب غرب را متصرف شدند. اما نبرد دلیرانه مردم ایران باعث عقب نشینی قوای عراقی گردید و با قطعنامه سازمان ملل متحد ،‌آتش بس بین دو کشور برقرار گردید .
 

امام خمینی در سال 1368 ه . ش وفات کردند و بجای ایشان آیت الله خامنه ای که در آن هنگام رئیس جمهور بودند ،‌ رهبری کشور را بر عهده گرفتند . ایران پس از جنگ توانست بسیاری از ویرانی های ناشی از آن را جبران کند . حجت الاسلام رفسنجانی دو دوره پیاپی یعنی سالهای 1368 و 1372 و حجت الاسلام محمد خاتمی نیز در دو دوره ، سالهای 1376 و 1380 به ریاست جمهوری ایران برگزیده شدند . هماکنون نیز جناب آقای دکتر محمود احمدی نژاد ریاست جمهوری اسلامی ایران را برعهده دارند.

www.urmiait.ir

توضیحات : مجموعه ای است از آثار تاریخی و ماقبل تاریخی شامل قلعه ، ‌آتشکده ، ‌برج های دیده بانی . بخش هایی از این مجموعه عظیم در دوره های ماقبل تاریخ ساخته شد . بخش اصلی و آتشکده آن در دوره ساسانی ساخته شد که بعدها در سال 624 میلادی بدست هراکلیوس امپراطور روم ویران شد . 
 

توضیحات : در این تپه باستانی که آثار سکونت چندین دوره تاریخی را درخود جای داده است ،‌ آثار و اشیاء‌ ارزشمندی یافت شده است . از جمله جام طلایی که 590 گرم وزن دارد . این تپه شامل چندین بنا از جمله پرستشگاه ، ‌تالارهای مختلف و اسلحه خانه می باشد . قدیمی ترین قسمت این تپه مربوط به هشت هزار سال قبل می باشد.
 

توضیحات : ‌این کلیسا که کلیسای تادی مقدس نیز نامیده می شود , مزار طاطاووس یکی از مبشرین حضرت مسیح بود که در سال 43 میلادی به این منطقه وارد شد و دین عیسی (ع) ‌را تبلیغ کردند. او و افرادی که به او گرویده بودند درسال 66 میلادی توسط پادشاه وقت به قتل رسیدند . این کلیسا مقبره اوست که بعدها بارها مورد بازسازی قرار گرفت .
 

آشنایی با استان آذربایجان غربی
 

مرکـــــز : ارومیه
موقعیت : شمال غرب ایران
مجاورت : شمال و شمال شرق: جمهوری آذربایجان و ارمنستان، غرب: کشورهای ترکیه و عراق
جنوب: استان کردستان و شرق: استان های آذربایجان شرقی و زنجان
آب و هوا: از مناطق کوهستانی کشور با توپوگرافی متنوع و گسترده، عمدتاً تحت تأثیر جریان هوای مرطوب اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه
در برخی از ماههای زمستان، بدلیل نفوذ توده هوای سرد از اطراف شمال، کاهش قابل توجه دما
وسعــــت: 43660 کیلومتر مربع (با احتساب دریاچه ارومیه) - 2/65 درصد از مساحت کل کشور
جمعـیــت: طبق سرشماری 1375 ه خ 2496320 نفر
تقسیمات: 14 شهرستان، 26 بخش، 103 دهستان و 3227 آبادی
شهرستانها: ارومیه، اشنویه، بوکان، پیرانشهر، تکاب، خوی، چالدران، سردشت، سلماس، شاهین‌دژ، ماکو، مهاباد، میاندوآب، نقده.
 

استان آذربایجان غربی که مرکز آن شهر تاریخی ارومیه است، براساس آخرین تقسیمات کشوری دارای 14 شهرستان بوده که عبارتند از: ارومیه، اشنویه، بوکان، پیرانشهر، تکاب، چالدران (سیه چشمه)، خوی، سردشت، سلماس، شاهین دژ، ماکو، مهاباد، میاندوآب، نقده. این استان در بر گیرنده شهرستان ها, شهرها, دهستان ها و روستاهای متعددی بوده و بر اساس آخرین سرشماری سراسری سال 1375 کشور, جمعیت آن 2496080 نفر برآورد شده است.

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی استان آذربایجان غربی

سرنوشت تاریخی آذربایجان شرقی و غربی و وجه تسمیه نام آن ها بسیارشبیه هم است. آذربایجان را با توجه به پیشینه تاریخی کهن اش، در زبان های مختلف به نام های گوناگون کمابیش مشابهی نامیده اند. در فارسی میانه «آتورپاتکان»‌، در آثار کهن فارسی«آذربادگان»‌ یا «‌آذربایگان»، و در فارسی کنونی «آذربایجان» نامیده شده است. هم چنین در یونانی «آتروپاتنه»‌، در بیزانسی «آذربیگانون»، در ارمنی «آتراپاتاکان»، در سریانی «آذربایغان»‌ و در عربی «آذربیجان»‌ گفته اند. تاریخ باستانی آذربایجان با تاریخ قوم «ماد» درآمیخته است. قوم ماد پس از مهاجرت به ایران آرام آرام قسمت های غربی ایران از جمله آذربایجان را تصرف کرد. مقارن این ایام دولت هایی در اطراف آذربایجان وجود داشت که از آن جمله می توان به دولت «آشور» در شمال بین النهرین، دولت «هیئتی» در آسیای صغیر، دولت «اورارتو» در نواحی شمال و شمال غرب، اقوام «کادوسی» در شرق و «کاسی» ها در حوالی کوه های زاگرس اشاره کرد.

بعد از تاسیس دولت ماد، آذربایجان به ماد کوچک (درمقابل ماد بزرگ) ‌معروف شد و مشتمل بر شهرهای قدیمی همدان، ری، ‌اصفهان و کرمانشاه بود. به عبارت دیگر ولایاتی که در قرون اولیه اسلامی به ناحیه‌ جبال و بعدها به عراق عجم معروف بودند را در بر می گرفت. بعد از حمله اسکندر مقدونی به ایران، ‌سرداری به نام «آتورپات» در آذربایگان از اشغال آن توسط یونانیان ممانعت به عمل آورد. از آن به بعد این سرزمین به نام آتورپاتکان معروف شد. آتورپات به پادشاهی رسید و آن ناحیه را مستقل اعلام نمود. در طول دوره‌ حکومت سلوکی ها، ناحیه آتورپاتکان هم چنان مستقل ماند و یونانیان و جانشینان اسکندر نتوانستند آداب و رسوم و تمدن یونانی را در آن محل اشاعه دهند. آذربایجان در این زمان پناهگاه زردشتیان و تکیه گاه فرهنگ ایرانی در مقابل فرهنگ یونانی شد. حکومت جانشینان آتورپات در آذربایجان در زمان اشکانیان نیز ادامه یافت و این منطقه توانست کماکان استقلال خود را حفظ کند.

اردشیر بابکان - مؤسس سلسله ساسانی – با استیلا برحکم رانان آذربایجان این منطقه را در زمره امپراتوری بزرگ ساسانی در آورد. در دوره ساسانی معمولاً‌ یکی از مرزبانان را به حکومت آذربایجان می گماردند. در اواخر آن دوره حکومت آذربایجان در دست خاندان «فرخ هرمزد»‌ بوده پایتخت آن « شیز»‌ یا «‌گنزب»‌ نام داشت که مطابق با ویرانه های لیلان در جنوب شرقی دریاچه ارومیه گزارش شده است.

پس از فتح آذربایجان به دست اعراب، قبایل عرب از بصره، کوفه، شام و یمن برای سکونت به آن جا روی آورده با خرید زمین های وسیع، ‌‌کشاورزی را گسترش داده و افراد بومی را رعیت خود ساختند. امرای عرب برای حفظ زمین ها و احتمالاً‌ رعایای مسلمان خود، از حملات دیگر مردم آذربایجان که به اسلام نگرویده بودند، باروهایی در اطراف املاک وسیع خود می کشیدند که به تدریج داخل این باروها به صورت شهرهای نسبتاً‌ مهم درآمد.

در سال ?98 هـجری - قمری بابک خرم دین با استفاده از ضعف خلافت مرکزی مأمون - خلیفه عباسی که درخراسان به سر می برد - قیام کرده قسمت های مهمی از شمال شرقی آذربایجان را دراختیار گرفت. از این پس، از ‌سلطه دستگاه خلافت برآذربایجان تا حد زیادی کاسته شد. بقایای قلعه بابک بر بلندای کوهی در نزدیکی کلیبر واقع در آذربایجان شرقی هنوز باقی است.

سلسله های ایرانی بعد از اسلام مانند طاهریان، صفاریان، سامانیان و غزنویان که از شرق ایران برخاسته حکومت های مستقلی تشکیل دادند، هیچ گاه نتوانستند قلمرو خود را به آذربایجان برسانند. دراین مدت که از سال 205 هجری قمری (تأسیس سلسله طاهریان)‌ شروع و تا سال 429 هـ‌ ق (‌آ‎غاز حکومت سلجوقیان)‌ ادامه می یابد، حکومت های محلی متعددی قدرت را در آذربایجان به دست گرفتند. آخرین حکام مقتدر این ایالت، ‌ساجیان (317 ـ 276 هـ‌. ق) بودند که آن ها نیز عاقبت بر ضد خلفا قیام کردند. پس از سقوط ساجیان، سلسله های محلی دیگری در آذربایجان به قدرت رسیدند که از آن جمله می توان از روادیان نام برد. در دوران حکومت ساجیان ‌(بنی ساج) ‌و حکومت بعد از آن حکم رانان قسمت شمالی رود ارس به حکام آذربایجان خراج می دادند که از معروف ترین آنها شیروان شاهای، ‌خداوندان شکی، حکام گرجستان، روادیان و حکام ارمنستان بودند.

در آغاز قرن پنج هجری (یازدهم میلادی) ‌ترکان «غز» به فرماندهی سلجوقیان، نخست با دسته های کوچک و سپس به تعداد بیش تر، راهی آذربایجان شده آن جا را به تصرف در آوردند. در 531 هجری (1136 میلادی)‌ آذربایجان به دست«اتابک ایلدگز»‌ (‌الدگ.و.ز) افتاد که تاحمله کم دوام جلال الدین خوارزم شاه (31 ـ ‌1225 م، 28 ـ ‌622 هـ‌. ق) ‌وی و اولادش بر آذربایجان حکومت کردند. با حمله مغولان و ورودهلاکوخان ایلخان (1256 م، ‌654 هـ. ق)‌، ‌آذربایجان مرکز شاهنشاهی بزرگ وی شد که از آموی تا شام امتداد داشت. با ضعف ایل خانان مغول، امرای مستقلی در آذربایجان قدرت یافتند که از آن جمله می توان به جلایریان، ‌چوپانیان و ترکمانان اشاره کرد.

پس از تصرف آذربایجان به دست شاه اسماعیل اول صفوی (‌1502 م، ‌907هـ. ق)‌ این سرزمین سنگر گاه اصلی و مرکز عمده‌ گرد آوری قوای نظامی برای شاهان صفوی شد. در زمان صفویه آذربایجان محل جنگ های خونین میان سپاهیان ایران وعثمانی بود. پس ازسقوط دولت صفویه، نادر شاه افشار با کوتاه کردن دست عثمانیان از آذربایجان و یک پارچه کردن ایران، در دشت مغان رسماً تاجگذاری کرد. کریم خان زند در سال 1175 هجری (1755 میلادی)‌ آذربایجان را از دست خان های محلی که پس از مرگ نادر شاه قیام کرده بودند، باز پس گرفت. اما پس از مرگ او بار دیگر خوانین محلی سر برآوردند، تا این که آغا محمد خان قاجار در سال 1205 هجری(1785 میلادی) ‌موفق شد که آذربایجان را مطیع حکومت مرکزی کند. این منطقه که هم اکنون یکی از مناطق آباد و پررونق جمهوری اسلامی ایران است در سال 1316 به صورت استان مستقل درآمد که در برگیرنده شهرها, دهستان ها و روستاهای بسیاری است.
 

استان آذربایجان غربی یکی از مناطق مستعد کشاورزی در ایران است. با وجود این که این استان تنها 6/2 درصد مساحت ایران را در بر می گیرد، اما اراضی آن بیش از 6 درصد کل اراضی مزروعی کشور را شامل می شود. ویژه گی ها و خصوصیات طبیعی واقلیمی استان بر توان بالقوه کشاورزی منطقه افزوده است. گندم و جو و محصولات باغی چون سیب و انگور از جمله مهم ترین تولیدات کشاورزی استان آذربایجان غربی است.

وجود ایلات و عشایر که تامین معیشت آن ها در درجه اول از طریق دام داری و در درجه دوم با کشاورزی انجام می گیرد؛ در رونق دام داری استان تأثیر به سزایی داشته است. استان آذربایجان غربی با توجه به وجود مراتع نسبتا خوب خود توانسته نقش مهمی را در دام داری کشور ایفا نماید. دام داری در این منطقه به صورت صنعتی و سنتی رواج دارد و امروزه گرایش به سمت واحد های صنعتی در این استان افزایش چشم گیری داشته است. این استان در زمینه پرورش طیور نیز دارای نقش فعالی است که این فعالیت نیز به صورت صنعتی و سنتی رواج دارد. هم چنین بیش از 250000 کندوی زنبور عسل که نزدیک به چهار پنجم آن ها مدرن هستند در سطح استان آذربایجان غربی به تولید عسل مشغولند. استان آذربایجان غربی در زمینه پرورش ماهی نیز فعال است و واحدهای متعدد استخر پرورش ماهی دراستان وجود دارد که به پرورش ماهیان گرم آبی و ماهیان سرد آبی اختصاص یافته اند. علاوه بر پرورش ماهی, صید ماهی نیز از سدهای ارس، مهاباد و سایر سدها، رودخانه ها و آبگیرهای طبیعی استان صورت می گیرد.
 

صنایع استان آذربایجان غربی در زمینه های مواد معدنی و مواد اولیه موجود دراستان بر پا شده اند. معادن این استان شامل معادن مصالح و سنگ های ساختمانی، گرانیت، ‌تراورتن، نمک آبی، نمک سنگی، میکا، زرنیخ، تالک، خاک نسوز و پوکه معدنی است که هم اکنون بهره برداری می شوند. هم چنین ذخایری از مواد معدنی سرب, روی, طلا در تکاب، ذغال سنگ در میاندوآب و خاک نسوز در بوکان کشف شده و آماده بهره برداری می شوند. هم چنین اقداماتی جهت شناسایی معادن سیلیس و مواد معدنی فلزی و غیر فلزی در استان صورت گرفته است.

استان آذربایجان غربی یکی از کانون های مهم صنایع دستی ایران است. دراین استان انواع فرش، گلیم، ‌‌پارچه های دستی و صنایع چوبی تزیینی تولید می شود و علاوه بر آن کارگاه های صابون سازی، شمع سازی و چاقوسازی نیز درسطح استان به کار مشغولند. از میان محصولات یاد شده, بافته های دستی و صنایع چوبی مانند انواع مجسمه های حیوانات‌، انواع وسایل بازی شطرنج، تخته نرد، جعبه و میز آرایش بانوان و انواع نقاشی روی چرم دارای معروفیت ملی است.
 

استان آذربایجان غربی از نظر طبیعی و تاریخی از مناطق برجسته ایران است. وضعیت اقلیمی، زمین شناسی و توپوگرافی استان باعث ایجاد عارضه های طبیعی بسیاری در آن شده است که برخی از آن ها دارای ویژگی های منحصر به فردی هستند. برخی از جاذبه های طبیعی این استان عبارتند از: دریاچه ارومیه که شورترین و بزرگ ترین دریاچه داخلی ایران و بزرگ ترین آبگیر دایمی آسیای باختری است، جزایر داخلی دریاچه ارومیه که زیستگاه نادرترین پرندگان هستند، پارک ملی دریاچه ارومیه که یکی از 59 منطقه ذخایر طبیعی جهان و دارای لوح مخصوص پارک ها است، مناطق حفاظت شده حیات وحش و چشمه های متعدد آب گرم که بیش تر خاصیت درمانی دارند، تالاب ها، رودخانه ها، آبشارها و غارهای مختلف از جمله غار معروف کرفتو.

پیشینه تاریخی و سابقه کهن فرهنگی استان؛ سبب وجود جاذبه های تاریخی, جاذبه های اجتماعی و فرهنگی بسیاری در منطقه شده است. مکان های تاریخی و مذهبی موجود در استان؛ گویای بخشی از تاریخ مذهبی این منطقه است. مسجد جامع ارومیه از مسجدهای قدیمی استان به شمار می آید. کلیساهای قدیمی زیادی نیز در سطح استان وجود دارند که از جاذبه های دیدنی آن به شمار می آیند. کلیسای مارقویا یکی از قدیمی ترین ابنیه مذهبی است و منسوب به حضرت قوما یکی از دوازده حواریون مسیح است. کلیسای قدیمی ماریوخنه و آتشکده آذرگشسب به همراه بازارهای قدیمی با سبک معماری خاص، تپه های باستانی که قدمت برخی از آن ها به هزاره های پیش از میلاد می رسد، شهرها و دهستان های تاریخی و قدیمی مانند تپه های باستانی روستای حسنلو، قلعه های تاریخی، پل های قدیمی، گورستان ها و قبور شعرا، عرفا و سیاست مداران که جزو مناطق دیدنی استان به شمار می آیند به همراه زندگی ایلی جذاب با صنایع دستی کم نظیر، در مجموع گویای توان بالای توریستی منطقه آذربایجان غربی هستند

www.urmiait.ir